Bilgisayarın Temel Çalışma Mantığı Nedir?
Bugünkü yazımızda biraz durup nefes almak istedik açıkçası. Uzun zamandır Kids&Kods tarafında farklı konulara değiniyoruz. Bazen yazılım araçlarından, bazen eğitimden, bazen de teknolojinin çocuklar üzerindeki etkisinden bahsettik. Ama arada bir geri dönüp “Biz neyin üstüne konuşuyoruz?” diye sormak iyi geliyor. O yüzden bugün bilgisayarın en temel çalışma mantığını ele alıyoruz.
Bilgisayar dediğimiz şey, dışarıdan bakınca karmaşık gibi duruyor. Ekranlar, tuşlar, programlar, sesler… Ama işin özüne indiğinde, aslında oldukça düz bir mantığı var. Bilgisayar, kendisine verilen komutları alır, bunları belirli kurallara göre işler ve bir sonuç üretir. Hepsi bu. Ne fazlası ne eksiği.
Bilgisayar düşünmez. Hissetmez. Yorum yapmaz. Bizim ona verdiğimiz talimatları olduğu gibi uygular. Yanlış sonuç alıyorsak, çoğu zaman sorun bilgisayarda değil, verdiğimiz komuttadır. Kids&Kods’ta derslerde bunu sık sık söylüyoruz. Bilgisayar hata yapmaz, yanlış anlaşılmış komutları uygular.
Bu bakış açısını oturttuğunda, bilgisayar korkulacak bir şey olmaktan çıkıyor. Aksine, ne yapacağını bildiğin bir araç haline geliyor.
Bilgisayarda Neden 0 ve 1 Var?
Bu soru neredeyse herkesin aklından bir noktada geçiyor. “Neden her şey 0 ve 1?” Cevabı çok teknolojik değil aslında, biraz da fiziksel.
Bilgisayar elektrikle çalışıyor. Elektrik söz konusu olduğunda ise en net iki durum var: var ya da yok. Açık ya da kapalı. Arası belirsiz şeyler sistem için riskli. O yüzden en güvenilir yol iki durum üzerinden ilerlemek.
0 ve 1 tam olarak bunu temsil ediyor. Elektrik akımı yoksa 0, varsa 1. Bu kadar basit. Ama bu basitlik, bilgisayarların inanılmaz şeyler yapmasını engellemiyor. Aksine, bu sade yapı sayesinde sistem çok hızlı ve tutarlı çalışıyor.
Bir fotoğraf, bir müzik dosyası ya da oynadığın bir oyun… Bunların hepsi en sonunda 0 ve 1 dizilerine dönüşüyor. Kids&Kods’ta çocuklar bunu ilk duyduğunda genelde inanmıyor. Sonra biraz örnek görünce jeton düşüyor. İşte o an çok kıymetli.
Bilgisayar 1 ve 0'ın Ne Olduğunu Nereden Biliyor?
Aslında bilgisayar 1 ve 0’ın “ne olduğunu” bilmiyor. Bu biraz insani bir yakıştırma. Bilgisayar sadece gelen sinyalin seviyesine bakıyor. Belirli bir eşik değerin üzerindeyse bunu 1 kabul ediyor, altındaysa 0.
İşlemcinin içinde milyonlarca, hatta milyarlarca küçük devre var. Bu devreler sürekli açık-kapalı mantığıyla çalışıyor. Mantık kapıları dediğimiz yapılar, gelen sinyalleri karşılaştırıyor ve “şu durumda bu sonucu üret” diyor.
Bilgisayarın zekâsı buradan gelmiyor. Zekâ, bizim yazdığımız kurallarda. Yani programlarda. Bilgisayar sadece o kuralları harfiyen uyguluyor. Kids&Kods’ta öğrencilerin en çok rahatladığı nokta da burası oluyor. Çünkü olayın gizemi azalıyor.
Bilgisayarın Çalışmasını Sağlayan Temel Unsurlar Nelerdir?
Bir bilgisayarın çalışması için birkaç temel parça bir araya gelmek zorunda. Bunlardan biri eksik olursa sistem çalışmıyor. İşlemci, bellek, depolama, anakart, güç kaynağı… Hepsinin ayrı bir görevi var.
İşlemci hesap yapar. Bellek geçici bilgileri tutar. Depolama kalıcı verileri saklar. Anakart her şeyi birbirine bağlar. Güç kaynağı ise tüm sisteme düzenli enerji verir.
Bu parçaların hiçbiri tek başına anlamlı değil. Asıl olay, birlikte uyumlu çalışmaları. Kids&Kods’ta bunu anlatırken genelde “takım oyunu” benzetmesini kullanıyoruz. Herkes görevini yaparsa sistem çalışıyor.
Bilgisayarın Çalışmasını Sağlayan Dil Nedir?
Bilgisayarın asıl dili makine dilidir. Yani 0 ve 1’lerden oluşan dil. Ama bu dil insanlar için hiç pratik değil. O yüzden zamanla daha anlaşılır programlama dilleri geliştirilmiş.
Python, JavaScript gibi diller, bizimle bilgisayar arasında köprü kurar. Biz daha anlaşılır bir dilde yazarız, bu diller de bunu bilgisayarın anlayacağı forma çevirir.
Kids&Kods’ta öğrencilerle çalışırken asıl vurguladığımız şey şu oluyor: Dil sadece araçtır. Önemli olan düşünme biçimi. Ne istediğini net ifade edemiyorsan, hangi dili kullandığının çok da önemi yok.
Bilgisayarın Çalışmasını Sağlayan Dil Nedir?
Bu başlık altında bir noktayı tekrar vurgulamak istiyoruz. Bilgisayarın dili sadece yazılım dili değildir. Aynı zamanda mantık dilidir. Bilgisayar belirsizliği sevmez. Netlik ister.
“Sonra bakarız” gibi ifadeler bilgisayar için anlamsızdır. Her şey açık, net ve sıralı olmalıdır. Bu yüzden algoritmik düşünme bu kadar önemlidir.
Kids&Kods’ta bazen kod yazmadan önce uzun uzun düşünürüz. Çünkü doğru düşünce olmadan doğru kod yazılmaz.
0 Yorum